Keperluan Nutrisi Khas Pesakit PD: Protein, Kalori dan Cecair Ramai pesakit yang menjalani dialisis peritoneal (PD) tidak menyedari bahawa keperluan nutrisi pesakit PD berbeza daripada individu sihat. Ini kerana PD bukan sahaja membuang sisa toksik dari badan, tetapi juga menyebabkan kehilangan nutrien penting seperti protein, elektrolit, dan cecair badan. Oleh itu, pelan pemakanan pesakit PD perlu disesuaikan, terutamanya dari aspek pengambilan protein, kawalan kalori, dan pengambilan cecair.

1. Protein: Elakkan Kekurangan dan Jaga Otot

Salah satu kesan utama PD ialah kehilangan protein melalui dialisis. Setiap kali pertukaran larutan berlaku, sebahagian protein akan keluar bersama cecair buangan. Tanpa pengambilan protein mencukupi, pesakit boleh mengalami hipoalbuminemia, yang menyebabkan bengkak badan, keletihan, dan luka lambat sembuh.

Cadangan Pengambilan Protein:

• Sekurang-kurangnya 1.2 hingga 1.3g/kg berat badan setiap hari.
• 50–60% daripada jumlah itu harus datang daripada sumber protein berkualiti tinggi: telur, ayam, ikan, susu rendah lemak.

Contoh: Pesakit seberat 65kg memerlukan ± 80g protein sehari.

📚 Rujukan: Cupisti A, et al. Kidney Int Suppl. 2013;3(2):91–96.

2. Kalori: Seimbang Tanpa Terlebih

Larutan dialisis mengandungi glukosa, dan sebahagiannya diserap ke dalam badan – kira-kira 100–300 kcal sehari. Ini menyebabkan pesakit PD berisiko mengambil kalori berlebihan tanpa sedar.

Kesan Kalori Berlebihan:

• Kenaikan berat badan pesakit dialisis
• Rintangan insulin (terutama dalam pesakit diabetes)
• Pengumpulan lemak viseral (lemak di bahagian perut)

Cadangan Pemakanan Kalori Sihat:

• Kurangkan kuih manis, air bergas, kek
• Pilih karbohidrat sihat seperti nasi perang, ubi kentang, buah-buahan dalam kuantiti terkawal

📚 Rujukan: Ikizler TA, et al. Am J Kidney Dis. 2020;76(3)(suppl 1):S17–S26.

3. Cecair: Elakkan Berlebihan dan Ketidakseimbangan

Keupayaan tubuh untuk membuang air berbeza antara pesakit. Sesetengah pesakit PD masih menghasilkan urin, sementara yang lain tidak. Larutan dialisis juga menyumbang kepada ultrafiltrasi cecair, namun cecair berlebihan boleh menyebabkan komplikasi seperti:

Tanda-Tanda Pengambilan Cecair Berlebihan:

• Kenaikan berat badan mendadak (>1kg sehari)
• Bengkak kaki pesakit dialisis
• Sesak nafas dan keletihan

Cadangan Kawalan Cecair:

• Pantau urin dan berat badan harian
• Hadkan pengambilan air jika terdapat tanda bengkak atau tekanan darah tinggi
• Gunakan kaedah mengurangkan rasa haus seperti menghisap ais, kunyah gula-gula getah atau kumur mulut

📚 Rujukan: KDOQI Guidelines. Am J Kidney Dis. 2020;76(3):S45–S53.

Topik ini berkait rapat dengan cadangan diet dalam Panduan Pemakanan Sihat untuk Pesakit Dialisis Peritoneal (PD) serta pemantauan simptom peritonitis seperti dibincang dalam Peritonitis: Komplikasi Utama Dialisis Peritoneal dan Pencegahannya.

Penutup

Keperluan pemakanan khas pesakit dialisis tidak boleh diabaikan. Gabungan pengambilan protein mencukupi, kawalan tenaga harian, dan pengurusan cecair badan yang betul dapat meningkatkan kualiti hidup pesakit PD dan mengurangkan risiko komplikasi jangka panjang. Berundinglah dengan pakar dietetik nefrologi dan pasukan perubatan dialisis secara berkala untuk memastikan pelan pemakanan anda sesuai dengan keadaan semasa.

---

Rujukan:

1. 1- Cupisti A, et al. “Nutritional recommendations for patients on peritoneal dialysis.” Kidney Int Suppl. 2013;3(2):91–96.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23439379

2. 2- Ikizler TA, et al. “KDOQI Clinical Practice Guideline for Nutrition in CKD.” Am J Kidney Dis. 2020;76(3):S1–S107.https://www.ajkd.org/article/S0272-6386(20)30726-5/fulltext

3. 3- National Kidney Foundation. “Nutrition and Peritoneal Dialysis.”https://www.kidney.org